21 ‘o Fepueli, 2019 Na’e fakahoko ‘i he pongipongi ‘ahó ni ‘a e ako mo e ngaahi kautaha pea mo e kau pisinisi taautaha ‘oku nau hū mai ‘a e koloa me’atokoní ki Tongá ni ke toe mahino ange ‘a e ngaahi founga ‘oku fiema’u ki he koloa me’atokoni hū maí ‘o fakatatau ki he laó fakataha mo e ngaahi tohi tu’utu’uni kuo fakapaasi ke fakasi’isi’i ai e ngaahi palopalema ‘oku malava ke hoko.
‘I he fakamatala ‘a e Talēkita ‘o e Va’a Me’atokoní, Metuisela Falesiva ‘oku fengäue’aki fakataha ‘a e Va’a Me’atokoní mo e Kolonitiní ki hono siofí mo sivi ‘a e ngaahi koloa me’atokoni hü mai ‘oku fakataumu’a ke fakatau atu.
Na’a ne fakahä foki na’e ‘i ai pe ako pehe ni kimu’a ‘a ia na’e lava ai ke ö mai ha kau ‘öfisa mataotao ‘o ako’i ‘a e va’á mo e ngaahi kupu fekau’akí ke toe fakalakalaka ange ‘enau fakahoko fatongia ki hono sivi ‘o e ngaahi koloa me’atokoní.
“Na’a mau fengäue’aki heni mo e ngaahi kupu fekau’akí ‘a ia ‘oku kau mai ki heni ‘a e kau ‘öfisa mei he Potungäue Leipá mo e Potungäue Mo’uí ‘o mau ngäue fakatatau ki he ngaahi tohi fakahinohino kuo teuteu mai ‘e he kau ‘öfisa mataotao ko ení. Pea na’a mau fakanofo faka’ofisiale ai pē ‘a e kau ‘öfisa mei he ngaahi kupu fekau’aki takitaha ke nau hoko ko e kau ‘öfisa fakahoko fatongia ki he sivi ‘o e ngaahi koloa me’atokoni hü mai ki Tongá ni.”
Taimi tatau na’e fakahä ‘e Metuisela ‘oku nau fakahoko fatongia pe ‘o fakamalumalu ‘i he Lao ki he Me’atokoni 2014 ‘a ia ko hono sivi ‘a e ngaahi koloa me’atokoni ‘oku hü mai ke fakatau atu ‘e ha pisinisi. ‘Oku te’eki ke ‘i ai ha mafai ‘o e tafa’aki ni ke nau sivi ‘a e ngaahi koloa me’atokoni hü mai fakataautaha ‘aki pē ‘a e ‘uhinga ‘oku te’eki ke a’u ki ai ‘a e Lao ki he Me’atokoní.
“Kuo lava foki kemau liliu ‘a e Lao ki he Me’atokoni ‘o e 2014 ki he lea faka-siainá makatu’unga pē ‘i he fiema’u ke fakafaingofua’i ‘a e fetu’utaki mo e kakai siaina hotau fonuá mo fakasi’isi’i hono maumau’i ‘o e laó.”
“’Oku ‘i ai pe mo e ngaahi tautea ki he maumau’i ‘o e laó, ‘aki ‘a e totongi pa’anga ‘e TOP$50,000 kapau ko e tokotaha pē ‘oku hü koloa me’atokoni ta’e fakalao mai ki Tongá ni. Kapau leva ko ha kautaha pisinisi ia, ko e mahu’inga fakapa’anga ‘e totongi maí ‘e fe’unga mo e TOP$100,000 ka ko e tu’u ‘i he taimí ni ‘oku te’eki ke mau a’u ki ha tu’unga pehē, ‘oku mau lava pē ‘o solova ‘a e ngaahi palopalema ko eni ki he hü koloa me’atokoni ta’e fakalao mai ki Tonga ni.”
Na’a ne fakamamafa’i foki ‘a e mahu’inga ke toe tokanga ange ‘a e kakai ‘o e fonuá ki he ngaahi koloa me’atokoni ‘oku fakatau mai mei he ngaahi falekoloá ke fakapapau’i ma’u pē ‘oku kei ‘aonga mo e hao kimu’a pea nau toki fakatau.
‘E fakakakato foki ‘e he Va’a Me’atokoní ‘a e polokalama ako ni ki he ngaahi kautaha pisinisi mo e kau pisinisi taautaha na’e ‘ikai kenau kau mai ki he polokalama ako ko ení.
NGATA’ANGA
Tuku atu mei he: Potungāue Fakamatala ‘Ea, Ma’u’anga Ivi, Ma’u’anga Fakamatala, ‘Ōfisi ki hono Tokangaekina ‘a e Ngaahi Fakatamaki Fakaenatula, ‘Ātakai, Feliuliuaki e ‘Ea mo e Fetu’utaki.