4 ‘o ‘Epeleli, 2019 Na’e fakaava ‘i he pongipongi ‘o e ‘aho ni ‘e he Talēkita ‘o e Va’a Feliuliuaki ‘o e ‘Eá, Lu’isa Tu’i’afitu Malolo ‘a e ako ‘aho taha ke palani’i ‘a e konga hono ua ki hono ta’ofi (phase-out) pea mo fakasi’isi’i (phase-down)‘a hono ngaue’aki ‘a e ongo kasa kona ‘e ua (Hydro chlorofluorocarbons & Hybrid fibre-coaxial) ‘a ia‘oku na maumau’i ‘a e puipui malu’í ‘i he loki konifelenisi ‘o Pasiliká.
Fakatatau ki he fakamatala ‘a Talēkita Maloló ‘oku makatu’unga ‘a e ako ni ‘i he ngaahi ngāue pea mo e tukupā ‘a Tonga ni ‘i he’enau hoko ko e mēmipa ‘i he aleapau ke ta’ofi ‘a hono ngaahi pea mo hono ngāue’aki ‘a e kasa kona ‘oku ne maumau’i ‘a e puipui malu’i (ozone-depleting substances (ODS)) ‘o ne uesia ai ‘a e ‘ātākaí ‘a ia ‘oku ‘iloa ko e Montreal Protocol.
Na’e fakahā foki ‘e Malolo ‘oku kau ‘a Tonga he taai mu’a ‘i he ngāue ki hono ta’ofi ‘a hono ngāue’aki ‘a e ODS ‘a ia ko e taha ia he ongoongo lelei ki he fonuá.
‘I he’ene fakamatalá, neongo kuo ‘osi phase-out ‘a e ODS ka ‘i he tafa’aki ko ia ‘o e feliuliuaki ‘o e ‘eá ‘oku ‘alu pē ke toe kovi ange pe mafana ‘a e ‘eá pea hake mai e tahí pea ‘oku ‘i ai e ngaahi uesia makatu’unga mei he ODS ‘a ia ‘oku kau ki ai e kanisā e kilí mo e fofonga e kakai ‘e ni’ihi.
‘E kau hono talanoa’i ‘i he fakataha ni ‘a e Kigali Amendment ke fakamahino ‘a e fatongia ‘o e Pule’anga Tongá kuo tuhu’i mai ‘e he aleapau ni ke fakahokó.
Na’a ne fakamālō’ia foki ‘a e ngaahi kautaha taau taha pea mo e ngaahi ngāue’anga taki taha ‘i he’enau tokoní ‘o lava ke fakakakato ‘a e ngaahi taumu’a ngāue ‘a e Va’a Feliuliuaki ‘o e ‘Eá.
‘Oku kau atu ki he ako ni ‘a e kau fakafofonga mei he ngaahi potungāue mo e ngaahi pisinisi ‘a e pule’angá pea mo e ngaahi kautaha taautahá.
NGATA’ANGA
Tuku atu mei he: Potungaue Fakamatala ‘Ea, Ma’u’anga Ivi, Ma’u’anga Fakamatala, ‘Ofisi ki hono Tokangaekina e Fakatamaki Fakaenatula, ‘Atakai, Feliuliuaki ‘Ea mo e Fetu’utaki.